پدیده های گرد و غباری رخدادهای طبیعی هستند که به طور گسترده در مناطق خشک و نیمه خشک جهان، به ویژه در عرضهای جنب حاره ای رخ می دهند.

از دیدگاه سینوپتیکی طوفان یک پدیده مخرب منحصر به فرد در روی نقشه های سینوپتیکی بوده که ترکیبی از پدیده های فشار، ابر، بارندگی، باد و ... را در برگرفته و توسط رادار طوفان قابل شناسایی است. یکی از انواع بلایای طبیعی که هر ساله سبب خسارات زیادی در نواحی خشک و بیابانی جهان و ایران می شود. طوفان گرد و غبار، ماسه همراه با بادهای شدید است.

انواع گرد و غبار 

انتشار گرد و غبار به صورت وقایعی پراکنده و گاه و بیگاه که در اندازه ، زمان و غلظت ذرات متفاوت است در جو زمین رخ می دهد. گرد و غبار معمولا بر حسب میزان اثرات آنها بر روی افق دید دسته بندی می شوند:

 گرد و غبار وزشی:  به وضعیتی گفته می شود که گرد و خاک در شعاع دید ناظر مشاهده می شود اما قابلیت دید تا کمتر از 1000 متر نیست.

 طوفان گرد و غبار: کاهش دید به کمتر از 1000 متر می رسد.

  گرد و غبار اتفاقی: کاهش دید به کمتر از 11 کیلومتر می رسد.

 گرد و غبار زودگذر: گرد و غباری که  از وسایل مکانیکی ، مانند عبور و مرور در جاده خاکی یا عملیات استخراج معادن بوجود می آیند.

  گرد و غبار شیطان: هم گرد و غباری است که دوام زیادی ندارد و بصورت ستونی محلی است که فاصله زیادی طی نمی کند.

در جنوب شرق ایران مهمترین منبع تغذیه بار جامد طوفانها بستر خشک هامون پوزک می باشد. اقلیم در دشت سیستان با بالا بودن درجه حرارت طی دوره وزش بادهای 120 روزه و قطع منابع بارش و خشکی فیزیکی محیط همراه است این عوامل باعث مهیا شدن شرایط جوی مناسب وزش بادها گردیده و با وجود کاهش رطوبت خاک امکان تغذیه طوفانهای گرد و غباری را فراهم می سازد.

اختلاف فشار بین افغانستان و دشت سیستان، وجود مراکز فشار قوی در سیبری از عوامل بوجود اورنده و تشدید کننده بادها و طوفانهای گرد وغباری در دشت سیستان می باشند این طوفانها از ارتفاعات شمال شرق به طرف جنوب شرق ایران پس از عبور از بیابانها در دشت سیستان به یک باد گرم و خشک تبدیل می شوند و خسارات فراوانی را به مزارع کشاورزی و پوشش گیاهی وارد می نمایند.

 زمان وزش این بادها معمولا از نیمه خرداد تا نیمه مهر ماه می باشد اما در بعضی منابع زمان وزش انها را از اول خرداد تا اخر شهریور نیز ذکر نموده اند

 سرعت این بادها متغیر است و از 30 کیلومتر در ساعت شروع و حداکثر به 120 کیلومتر در ساعت می رسند

توزیع مکانی طوفانها ی گرد وغباری د رکشور ما در چاله های مرکزی مانند دشت لوت و دشت کویر و چاله های شرقی به حداکثر خود می رسد در منطقه بین زاهدان و کرمان تعداد روزهای طوفانهای گرد و غباری به 150 روزدر سال می رسند محل بیشینه این طوفانها در نواحی خشک و بدون پوشش گیاهی و به لحاظ توزیع زمانی در مرداد ماه اتفاق می افتد .

عواقب ناخوشایند گرد و غبار 

کاهش دید یکی از ویژگی های اصلی سیستمهای گرد و غباری می باشد که علاوه بر اختلالاتی که در سیستم حمل و نقل زمینی و هوایی به وجود می آورد باعث بروز آثار ناخوشایند بهداشتی مثل مشکلات تنفسی و ریوی، مشکلات بینایی و بیماری های عفونی برای انسان می شود و همچنین باعث آلودگی محیط زندگی انسانها می گردد. روز توام با گرد و غبار از کانونهای اصلی آلودگی در کشور می باشد.

از دیدگاه بهداشت عمومی ذرات معلق از آلاینده های اصلی هوا می باشند. سازمان بهداشت جهانی برآورد نموده است که سالانه 500000 نفر بر اثر مواجهه با ذرات معلق موجود در هوای آزاد دچار مرگ زودرس می شوند و مرگ ناشی از بیماری های تنفسی و قلبی و سرطان ریه را افزایش می دهد. طوفان گرد و غبار باعث افزایش 1.7% مرگ و میر می گردد.

کنترل طوفانهای گرد و غباری 

 تلاشهای مختلفی برای کنترل طوفانهای گرد و غباری صورت گرفته است که به سه دسته تقسیم می شود:

شیوه های مدیریت زمین

 عملیات خاکورزی مکانیکی

 موانع گیاهی

همه این روش ها به منظور کاهش سرعت باد در سطح خاک صورت می گیرد تا سرعت آستانه برای شروع حرکت ذرات توسط باد افزایش یابد. هنگامی که پوشش گیاهی به اندازه کافی بالا و متراکم باشد از فرسایش خاک توسط باد جلوگیری به عمل می آورد. روش های مکانیکی کنترل فرسایش باد ایجاد موانع بر سر راه جریان باد می باشد.

برای مقابله با طوفان گرد و غبار به برنامه های كوتاه مدت و دراز مدت نیاز می باشد.

  برنامه های کوتاه مدت:

 استفاده از مالچ نفتی برای تثبیت ماسه های روان

  برنامه های بلند مدت:

 بررسی علل وقوع طوفان ها با داده های هواشناسی در دوره های آماری چندین ساله

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: